Poznaj aplikację
Udostępnij stronę:
Skopiuj link

Lęk separacyjny – jak przeciwdziałać?

Pierwsze dni w przedszkolu. Gdy tylko zamykały się drzwi za rodzicami - zaczynał się zbiorowy płacz. Tak dzieci reagują często na rozstanie z mamą lub tatą. Ale jeśli emocje są zbyt silne - być może mamy do czynienia z lękiem separacyjnym. Z artykułu dowiesz się, jak możesz pomóc leczyć to zaburzenie.

O przygotowaniu dziecka do pójścia do przedszkola pisaliśmy tutaj.

Kiedy można mówić o lęku separacyjnym

Źródłem lęku separacyjnego jest relacja dziecka z rodzicem. Mówiąc prosto, jest to chorobliwa obawa przed rozstaniem z rodzicami, lub innymi bliskimi osobami. Między 9. a 11. miesiącem życia występowanie lęku separacyjnego jest całkowicie normalne. Dziecko naturalnie reaguje wtedy na rozłąkę z rodzicem płaczem lub rozdrażnieniem. Podobna sytuacja może mieć również miejsce między 3. a 5. rokiem życia dziecka. Powody do niepokoju pojawiają się, gdy emocje związane z rozstaniem i reakcje związane z lękiem są natężone zbyt mocno w stosunku do sytuacji. Jeśli zachowanie dziecka jest skrajnie niepokojące, lub lęk separacyjny występuje w innym wieku - trzeba działać.

Skąd się bierze lęk separacyjny?

Po pierwsze winne są czynniki psychologiczne. Gdy dziecko wykazuje nadmierną wrażliwość emocjonalną, jest bardziej narażone na wystąpienie takiego zaburzenia. Podobnie rzecz się ma w przypadku braku umiejętności odpowiedniego reagowania na strach.

Innym źródłem jest podłoże biologiczne. Lęk separacyjny może być po prostu odziedziczony, np.: jeśli w rodzinie występowały wcześniej zaburzenia psychiczne (np. depresja).

Pod uwagę należy również wziąć określone czynniki środowiskowe - czy dziecko wychowywało się z dużą dozą nadopiekuńczości ze strony rodziców? A może odwrotnie - doskwierał mu brak uwagi? Czy doświadczyło jakichś trudnych lub traumatycznych sytuacji? Rozwód rodziców, śmierć kogoś bliskiego, wypadek samochodowy - wszystko to może prowadzić do wystąpienia zaburzenia lękowego.

Objawy lęku separacyjnego

Wymiar lęku separacyjnego jest bardzo różny. Może wystąpić zarówno przy zostawianiu dziecka pod czyjąś opieką na dłużej, jak i nawet przy zwykłym wyjściu do sklepu na zakupy. Prócz objawów zachowawczych w postaci wyrażania emocji, kłopotów ze snem czy nieśmiałości i rozdrażnienia,  zaburzenie może też przybierać postać dolegliwości fizycznych. Szczególnie często spotykaną reakcją jest ból brzucha (podobnie jak w przypadku szczególnego stresu), ale także nudności czy zawroty głowy.

Rodzaje terapii

Jak w przypadku każdego zaburzenia, nie wolno zignorować wystąpienia u dziecka objawów lęku separacyjnego. Nieleczony, pozostanie w przyszłości w postaci obniżonej odporności na stres, i większej podatności na depresję.

W procesie leczenia można podjąć się terapii behawioralnej, poznawczej lub interwencyjnej.

Terapia poznawczo - behawioralna

Terapia behawioralna ma na celu badanie wpływu otoczenia, bodźców i doświadczeń na postępowanie, zachowanie i myślenie człowieka. Jej założeniem jest przekonanie, według którego zaburzenia funkcjonowania wynikają z wyuczonych reakcji na bodźce. W skrócie - następuje nazwanie problemu, oraz związanych z nim uczuć, emocji i skojarzeń. Składają się one na sposób reakcji pacjenta - i ta właśnie reakcja jest przedmiotem terapii. Pacjent ma możliwość samodzielnego dotarcia do źródła problemu i w efekcie - zmiany sposobu reagowania na ten problem. Pracuje się więc nad samokontrolą zachowań i świadomością sposobu postępowania.

Bajkoterapia

Coraz popularniejszą metodą na leczenie zaburzeń staje się bajkoterapia, czyli jedna z metod wynikających z arteterapii (szerzej o wszystkich metodach pisaliśmy tutaj), czyli terapii poprzez sztukę. Ogromnie ważną funkcję terapeutyczną pełnią opowieści, dzięki którym dziecko ma szansę wczuwać się w postawy i zachowania bohatera. Idealnie, jeśli on sam znajduje się w podobnej sytuacji, co dziecko (np. obawia się rozstania z rodzicami lub samodzielnego podjęcia decyzji). Wczucie się we wzór jego postępowania i poznanie przykładowego rozwiązania problemu sprawia, że dziecko patrzy na problem z innej perspektywy. Poprzez identyfikację z bohaterem maleje również poczucie osamotnienia - a w zamian wzrasta poczucie bezpieczeństwa. Dziecko czuje, że nie jest samo w tym, co przeżywa.

Przykłady bajek terapeutycznych

“Brzydkie Kaczątko” redukuje lęk przed odrzuceniem. Dziecko wczuwa się w rolę Brzydkiego Kaczątka, przeżywa wraz z nim historię jego odmienności, po czym upewnia się w tym, że trzeba wierzyć w swoje siły - ponieważ sytuacja zawsze może ulec zmianie i skończyć się szczęśliwie. Innym przykładem idealnie odwołującym się do bycia porzuconym jest “Jaś i Małgosia”. Dzieci są dosłownie porzucone przez rodziców i zostawione samymi sobie w ciemnym lesie. Wraz z biegiem historii przekonujemy się jednak, że nie ma sytuacji bez wyjścia a historia rodzeństwa ma pomyślne zakończenie.

Zielony kształ