O sobie w trzeciej osobie - czyli jak się zwracać do dziecka

Tydzień mija nam pod znakiem zastanawiania się nad problemami i profilaktyką logopedyczną. Na szczęście znamy kogoś, kto posiada w tym temacie ogromną wiedzę - to logopeda Magdalena Rybka. Dzięki niej dowiedzieliśmy się, jak prawidłowo komunikować się z dzieckiem i jak wygląda naturalny proces rozwoju mowy u kilkulatka. Poniższy tekst jest zbiorem informacji, który zdobyliśmy na stronie logopedarybka.pl.

Komunikacja zaczyna się wcześniej

Tak - komunikacja zaczyna się jeszcze zanim Twoje dziecko przyjdzie na świat. Tak naprawdę słyszy Cię już od około połowy życia płodowego. Dzięki temu jest spokojniejsze - brzmisz znajomo i bezpiecznie. Tuż przed urodzeniem dziecko jest już w stanie rozróżnić, kiedy mówi do niego mama, a kiedy tata.

“Mając około 2,3 miesiące zaczyna głużyć, później gaworzyć (ok. 6 miesiąca życia), by w okolicach pierwszych urodzin zacząć artykułować pierwsze słowa (głównie zbudowane z reduplikowanych sylab otwartych, np.: mama, tata, baba, am, mu). Maluch rośnie, a wraz z nim rośnie zasób jego słownika czynnego. Słów pojawia się coraz więcej, a Ty… mówisz do niego! Mówisz do niego, bo Twoja intuicja podpowiada Ci, że robisz to, by zaczęło powtarzać. Dajesz wzorzec. Pokazujesz zdjęcia na ścianie, bierzesz paluszek dziecka i mówisz: tu mama, tu tata, o! A tu Ola! Oglądasz książeczkę i mówisz: tu MU, tu KO KO, tu HAU. Maluch chłonie – jest jak gąbka.” pisze na swoim blogu Magdalena Rybka. 

Słowa łączą się w zdania

Znanych słów robi się coraz więcej, zatem mowa malucha szybko się rozwija. Jest w stanie odpowiadać na proste pytania. Około drugiego roku życia dziecko zaczyna łączyć te wszystkie elementy w zdania. Są to oczywiście bardzo nieskomplikowane, sprowadzone do dziecięcego języka zdanka typu: Mama am (co oznacza, że mama w tym momencie je, albo ma coś zjeść). Kiedy jednak mówi o sobie, często używa po prostu trzeciej formy osobowej: np. Asia bam! (Asia upadła). Jest to zupełnie naturalne - tak samo, jak wypowiada się o swojej mamie, tacie, babci czy dziadkowi, tak mówi również o sobie. 

Ja i moja tożsamość

Dopiero przed trzecim rokiem życia dziecko zaczyna dostrzegać swoją tożsamość i konieczność używania słowa “ja”. Profesor J. Cieszyńska zaznacza jednak, że dziecko zaczyna korzystać z zaimka “ja” dopiero wtedy, gdy buduje już dłuższe zdania (złożone z minimum czterech wyrazów) i potrafi odmieniać rzeczowniki. Zatem taka forma wypowiadania się rozpoczyna się dopiero, gdy dziecko zbliża się do czwartego roku życia. Bywa też tak, że te dwie formy wypowiedzi - “ja” lub “ona” - będą przez jakiś czas występować zmiennie. Dla rodziców nie powinien to być powód do niepokoju. 

Kiedy rodzice powinni reagować

Dopóki dziecko nie skończy trzech lat, warto po prostu słuchowo dawać mu dobry przykład. Nawet jeśli samo mówi o sobie np. Asia, to w odpowiedzi używaj bezpośredniego zwrotu (“O jak pięknie zjadłaś” zamiast “o jak pięknie Asia zjadła!”). Po ukończeniu trzech lat warto wprowadzić do codziennej zabawy ćwiczenia, które pomogą w zrozumieniu takiej komunikacji. Bawcie się w dialogi - wymyślajcie postaci i prowadźcie między nimi bezpośrednią rozmowę. Wykorzystajcie w tym celu pacynki, lalki lub pluszaki. Możecie je też narysować. 

Dzieci z zaburzeniami mowy 

W tym wypadku Magdalena Rybka radzi jednak zachować nieco inną strategię porozumiewania się. 

“Pracując z dziećmi, u których programujemy język w terapii, wprowadzamy odmianę czasownika w nieco innej formie, która przebiega zgodnie z uwzględnieniem naturalnego rozwoju mowy dziecka właśnie. A więc:
- czas teraźniejszy, osoba trzecia, tryb rozkazujący (OLA MA);
- czas przeszły, osoba trzecia (OLA MIAŁA);
- czas teraźniejszy, osoba pierwsza i druga (JA MAM – TY MASZ);
- czas przeszły, osoba pierwsza i druga (JA MIAŁAM – TY MIAŁAŚ).
Jagoda Cieszyńska zaznacza, że “użycie zaimka osobowego nie służy do budowania tożsamości, ale gramatyki. Dlatego dzieci niemówiące muszą rozpoczynać od nazywania siebie imieniem, bez względu na ich wiek kalendarzowy“

Źródło: https://logopedarybka.pl/ola-je-obiadek-czyli-o-stylu-zwracania-sie-do-dziecka/